ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΦΛΟΓΕΣ

 

Τα Βαλκάνια φλέγονται ξανά. Οι χώρες της Βαλκανικής Χερσονήσου κινδυνεύουν με αποσταθεροποίηση, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση τρέχουν να προλάβουν τις εξελίξεις, ενώ η Ρωσία με την Τουρκία προσπαθούν να τις εκμεταλλευτούν.

Η τελευταία πράξη αυτού του παλαιού δράματος, το οποίο αναβιώνει ανησυχητικά και για την Ελλάδα, λόγω γειτνίασης και εκκρεμών ζητημάτων, με βασικό αυτό της ονομασίας, διαδραματίστηκε όταν οργισμένοι υποστηρικτές του εθνικιστικού κόμματος VMRO-DPMNE.

Όπου εισέβαλαν στο Κοινοβούλιο των Σκοπίων και χτύπησαν βουλευτές αντιπάλων κομμάτων, ιδιαίτερα του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SDSM), κατά τη διάρκεια της εκλογής νέου προέδρου του Σώματος.

Ο οποίος προερχόταν από την αλβανική μειοψηφία της χώρας. Ήταν το τελευταίο και, για τους περισσότερους, σοβαρότερο επεισόδιο στην πολιτική κρίση που έχει ξεσπάσει στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ) εδώ και περισσότερο από δύο χρόνια.

Ήδη αρκετοί αναλυτές προβλέπουν κίνδυνο πλήρους αποσταθεροποίησης της περιοχής εξαιτίας νέας αντιπαράθεσης Σλαβομακεδόνων και Αλβανών, καθώς και της επιρροής τρίτων παικτών, όπως είναι η Αλβανία.

Στην οποία η όξυνση του εθνικισμού από τον πρωθυπουργό Έντι Ράμα επηρεάζει σημαντικά τα όσα συμβαίνουν στο εσωτερικό των Σκοπίων.Αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ρωσία και η Τουρκία.

Μια γενικευμένη ανάφλεξη στα Βαλκάνια δεν μπορεί παρά να φοβίζει ιδιαίτερα την Ελλάδα από τη στιγμή που αν το κράτος των Σκοπίων καταρρεύσει, θα δημιουργηθεί πάνω από τα βόρεια σύνορά της μια γεωγραφικά διευρυμένη Αλβανία και Βουλγαρία.

Και ενώ η Βουλγαρία έχει πάψει να αποτελεί απειλή για την Ελλάδα, δεν ισχύει το ίδιο για την Αλβανία με τα γνωστά σχέδια για Μεγάλη Αλβανία που εκμεταλλεύονται πολιτικοί εντός και εκτός της χώρας προκειμένου να προωθήσουν τα περιφερειακά τους συμφέροντα.

Μια επανάληψη των γεγονότων της δεκαετίας του ’90 μπορεί να μην δημιουργούσε σήμερα τόσο έντονους προβληματισμούς και τέτοια μεγάλη ανησυχία αν η Ρωσία δεν αποκαταστούσε το ρόλο του μέντορα της Σερβίας.

Με αποτέλεσμα να έχει βασικό λόγο στις εξελίξεις στα Βαλκάνια, μαζί με την Τουρκία που αυτοσυστήνεται σήμερα ως άτυπος προστάτης των απανταχού μουσουλμάνων στην περιοχή, καθώς και των τζιχαντιστικών θυλάκων που υπάρχουν στην Αλβανία και το Κόσοβο.

Οι εξελίξεις αυτές ανησυχούν τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη νέα κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ, που αναγκάζεται να επιστρέψει σε ένα μέτωπο που από καιρό είχε αφήσει στην άκρη, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Εν μέσω της μιας κρίσης πίσω από την άλλη, καλείται να θέσει και πάλι τα Βαλκάνια ως γεωπολιτική προτεραιότητά της για να μη διακινδυνέψει άλλο ένα καίριο πλήγμα στην ενότητά της.

Η πλειάδα των χωρών που εμπλέκονται στα Βαλκάνια και η πολυπλοκότητα των εθνών στα εδάφη τους μεγεθύνουν δικαίως τους φόβους της Ελλάδας. Αρκεί να μη γίνουν οι φλόγες πυρκαγιά.

Οι προβληματισμοί της Αθήνας – Οι ελληνικές Αρχές 

λαμβάνουν προληπτικά μέτρα θωράκισης των συνόρων τους.

Η πολιτική κρίση στην ΠΓΔΜ και οι αλυτρωτικές δηλώσεις του Αλβανού πρωθυπουργού Έντι Ράμα εν όψει των εκλογών της 18ης Ιουνίου προβληματίζουν ιδιαιτέρως την ελληνική κυβέρνηση.

Το Μαξίμου παρακολουθεί από κοντά τις αντιδράσεις των μεγάλων παγκόσμιων παικτών, δηλαδή των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ρωσίας και της Κίνας, αλλά και των περιφερειακών παραγόντων, όπως είναι η Τουρκία και η Σερβία.

Ελπίδα της ελληνικής κυβέρνησης είναι ότι ο φόβος για ενδεχόμενες αναφλέξεις στην περιοχή των Βαλκανίων θα παραμείνει απλώς φόβος και ότι θα υπάρξει αποκλιμάκωση της έντασης στα Σκόπια.

Όπου προκλήθηκε μετά την εκλογή του Αλβανού Ταλάτ Τζαφέρι ως προέδρου της Βουλής από την πλειοψηφία που συγκροτούν τα κόμματα των Αλβανών και της Σοσιαλδημοκρατικής Ένωσης.

Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, οι ελληνικές Αρχές λαμβάνουν προληπτικά μέτρα θωράκισης των συνόρων φοβούμενες το ενδεχόμενο κατάρρευσης της γειτονικής χώρας, καθώς η βύθισή της σε παρατεταμένη κρίση μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε μετακίνηση πληθυσμών.

Σύμφωνα, μάλιστα, με τις υπάρχουσες πληροφορίες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέλαβε τις προηγούμενες ημέρες την πρωτοβουλία να συστήσει στα Σκόπια γραφείο ανάλυσης και διαχείρισης πληροφοριών, στο οποίο μετέχουν όλα τα κράτη-μέλη με διπλωματικό ή αστυνομικό σύνδεσμο.

Η πολιτική ηγεσία της ελληνικής διπλωματίας προετοιμάζεται, μάλιστα, να δεχτεί το επόμενο χρονικό διάστημα ισχυρές πιέσεις στο θέμα του ονόματος.

Καθώς πιστεύεται πως Βερολίνο και Βρυξέλλες, μπροστά στον κίνδυνο διεθνοτικής σύγκρουσης στην ΠΓΔΜ, θα βάλουν νερό στο κρασί τους για τα κριτήρια ένταξης των Σκοπίων στην Ε.Ε.

Η Αθήνα, πάντως, ελπίζει ότι έπειτα από την αναγνώριση του Ταλάτ Τζαφέρι του αλβανικού κόμματος ως προέδρου της Βουλής από τη Γερμανία.

Αλλά και την επίσκεψη στα Σκόπια, του Χόιτ Μπράιαν Γι, αναπληρωτή βοηθού του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών για ζητήματα Ευρώπης και Ευρασίας, η κατάσταση σταδιακά θα οδηγηθεί προς εκτόνωση.

Την ελληνική κυβέρνηση ανησυχεί, επίσης, ιδιαίτερα και η προσπάθεια δημιουργίας της «Μεγάλης Αλβανίας», καθώς Τίρανα και Κόσοβο προειδοποιούν ότι θα… ενωθούν σε ένα κράτος.

Σε περίπτωση όμως που σταματήσει η διαδικασία ευρωπαϊκής ένταξης των Δυτικών Βαλκανίων, ιδιαίτερα μάλιστα από τη στιγμή που πίσω από την προσπάθεια δημιουργίας της «Μεγάλης Αλβανίας» πολλοί διακρίνουν εμπλοκή της Τουρκίας.

Η γενικότερη στάση της Άγκυρας το τελευταίο χρονικό διάστημα λειτουργεί ως πλήρης επιβεβαίωση του βασικού σεναρίου που εξέταζε η Αθήνα πριν από το δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου.

Πρόκειται, δηλαδή, για το σενάριο της παράτασης του προεκλογικού παροξυσμού στην Τουρκία έως τις επόμενες βουλευτικές εκλογές που θα πραγματοποιηθούν στη γειτονική χώρα το 2019.

Τέλος, στην Αθήνα αναμένεται, επίσης, με ενδιαφέρον και η ορκωμοσία της νέας βουλγαρικής κυβέρνησης, με πρωθυπουργό για τρίτη συνεχή θητεία τον Μπόικο Μπορίσοφ.

Η λήξη της βουλγαρικής πολιτικής εκκρεμότητας μετά τις πρόσφατες εκλογές θα οδηγήσει και στην προώθηση ορισμένων διμερών και πολυμερών πρωτοβουλιών μεταξύ Αθήνας και Σόφιας.

Η ευρωπαϊκή πρόκληση – Γεωπολιτική προτεραιότητα 

της Ε.Ε. τα Βαλκάνια.

Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ είχε πει κάποτε πως τα Βαλκάνια παράγουν περισσότερη Ιστορία από αυτήν που μπορούν να καταναλώσουν. Μήπως, όμως, παράγουν περισσότερη Ιστορία απ’ όση μπορεί να καταναλώσει η Ευρώπη;

Με αυτό το ερώτημα σε άρθρο του στην εφημερίδα «Financial Times» ο Ιβάν Κράστεφ, πρόεδρος του Κέντρου Φιλελεύθερων Στρατηγικών στη Σόφια και μέλος του Ινστιτούτου Ανθρωπιστικών Επιστημών στη Βιέννη, συνοψίζει την τρέχουσα ευρωπαϊκή πρόκληση. 

Στη περιοχή των Βαλκανίων τη δεκαετία του 1990 διαμορφώθηκε η μεταψυχροπολεμική τάξη στον τομέα της ασφάλειας της Ευρώπης. Η αιματηρή διάλυση της Γιουγκοσλαβίας έπεισε τον Αμερικανό πρόεδρο, τότε, Μπιλ Κλίντον να προχωρήσει με την επέκταση προς τα ανατολικά του ΝΑΤΟ.

Ενώ ο φόβος της εθνικιστικής μετάστασης οδήγησε τους Ευρωπαίους ηγέτες να προχωρήσουν την ίδια χρονική περίοδο με τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.). Σήμερα που τα Βαλκάνια θυμίζουν και πάλι καζάνι που βράζει οι Βρυξέλλες προσπαθούν να χαμηλώσουν τη φωτιά υποσχόμενες ότι η ευρωπαϊκή πόρτα παραμένει ανοικτή για τις χώρες της περιοχής.

Ωστόσο, σήμερα πια πολλοί Σέρβοι, Αλβανοί, πολίτες της ΠΓΔΜ και Βόσνιοι είναι επιφυλακτικοί τόσο για το μέλλον των χωρών τους στην Ευρώπη όσο και για το αύριο της ίδιας της Ε.Ε. Και όλα αυτά ενώ η Ρωσία και η Τουρκία δεν είναι πλέον αντίπαλες στον αγώνα για περιφερειακή επιρροή.

Αλλά ενωμένες στις προσπάθειές τους να μειώσουν την ευρωπαϊκή επιρροή στα Βαλκάνια πολιτικοποιώντας τις εθνοτικές και θρησκευτικές εντάσεις στα εδάφη τους.

Οι στάσιμες Οικονομίες της περιοχής, η υψηλή ανεργία και, τελευταία, η προσφυγική κρίση μπορεί να μην έχουν πείσει ακόμα τους θυμωμένους Βαλκάνιους να ονειρεύονται μια ζωή στη Μόσχα ή την Άγκυρα.

Ωστόσο τη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν ονοματίζουν Σέρβοι, Βούλγαροι, Τούρκοι και πολλοί Έλληνες σε σχετική δημοσκόπηση ως τη μόνη χώρα στην οποία θα προσέφευγαν για βοήθεια.

Η Ε.Ε. μπορεί να είναι ο βασικός εμπορικός εταίρος των Βαλκανίων, ωστόσο αυτό δεν είναι αρκετό για να κρατήσει την περιοχή με ασφάλεια υπό τη σφαίρα επιρροής της, ιδιαίτερα από τη στιγμή που οι χώρες της δεν αποτελούν προτεραιότητα της νέας αμερικανικής κυβέρνησης.

Αυτή ακριβώς η αμερικανική έλλειψη ενδιαφέροντος καταδεικνύει γιατί στα Βαλκάνια ο Πούτιν θα επιχειρήσει να «ξεμπροστιάσει» το ΝΑΤΟ και ο Τούρκος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να «ταπεινώσει» τους Ευρωπαίους.

Για να κερδίσει η Ε.Ε. αυτή τη θανατηφόρα παρτίδα δεν αρκεί μόνο να μιλά για ενοποίηση ή να ρίχνει χρήματα, όπως τονίζει ο Ιβάν Κράστεφ. Αλλά να κάνει τα Βαλκάνια τη γεωπολιτική της προτεραιότητα και να μετατρέψει την πολιτική σύγκρουση στην περιοχή σε έναν αγώνα υπέρ ή κατά της Ευρώπης.

Η αμερικανική ασφάλεια – Η Ουάσινγκτον προστατεύει την επένδυσή της.Στο νοτιοανατολικό άκρο της Ευρώπης τα Βαλκάνια βρίσκονται 4.500 μίλια μακριά από την ανατολική ακτή των Ηνωμένων Πολιτειών.

«Γιατί, λοιπόν, ο μέσος Αμερικανός πολίτης να ασχοληθεί με ό,τι συμβαίνει τόσο μακριά από εκείνον και τη χώρα του;», ρωτούσε πριν από μερικές ημέρες σε άρθρο της η εφημερίδα «Washington Times».

Και όμως, η σταθερότητα και η ασφάλεια στα Βαλκάνια είναι σημαντικές για την Ουάσινγκτον για πολλούς λόγους. Ιστορικά η περιοχή αποτελεί μπροστάρη των πολέμων στην Ευρώπη, σε πολλούς από τους οποίους έλαβαν μέρος, ενίοτε και πρωτοστάτησαν, οι αμερικανικές δυνάμεις.

Γι’ αυτό, άλλωστε, και πακτωλός αμερικανικών δολαρίων επενδύθηκε στην περιοχή μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Σήμερα η αμερικανική ανησυχία έγκειται στο γεγονός ότι:

Τμήματα της ευρύτερης περιοχής θρέφουν τον ισλαμικό εξτρεμισμό, την ώρα που η Ρωσία είναι εξαιρετικά ενεργή στην περιοχή, με στόχο την υπονόμευση των αμερικανικών συμφερόντων. Οργανώσεις, επίσης, όπως η Open Society Foundation του Τζορτζ Σόρος, υποστηρίζουν τα αριστερά πολιτικά κινήματα στην περιοχή ενάντια στα αμερικανικά συμφέροντα.

Όπως υπογραμμίζει το ίδιο αμερικανικό δημοσίευμα, σημειώνοντας ότι η πολιτική παράλυση στην ΠΓΔΜ και η εθνικιστική καταιγίδα στην Αλβανία, που είναι και μέλος του ΝΑΤΟ. Εν όψει των εκλογών του Ιουνίου, αφήνουν ακάλυπτες τις Ηνωμένες Πολιτείες απέναντι στις επεκτατικές βλέψεις της Ρωσίας.

Η Ουάσινγκτον οφείλει να δώσει μεγαλύτερη προσοχή στα εκρηκτικά δρώμενα στα Βαλκάνια, καταλήγει η «Washington Times», προειδοποιώντας ότι σε διαφορετική περίπτωση θα πρέπει να δεχτεί ότι η τεράστια μεταψυχροπολεμική επένδυσή της θα πάει στο βρόντο.

Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η πρόσφατη άφιξη του Αμερικανού απεσταλμένου στα Σκόπια Χόιτ Μπράιαν Γι, απέναντι στον οποίο οι ιθύνοντες της ΠΓΔΜ εμφάνισαν διαλλακτικό πρόσωπο,

Καθώς ο πρόεδρος της τελευταίας Γκιόργκι Ιβάνοφ δέχτηκε να δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Ζόραν Ζάεφ, κάτι που αρνείται από τον Μάρτιο, εντός δέκα ημερών.

1.Ρωσικό σκάκι στα Βαλκάνια – Τα ενεργειακά συμφέροντα

οδηγούν τη Μόσχα. 

Η Βαλκανική Χερσόνησος αποτέλεσε το μήλον της έριδος για πολλές ανταγωνιστικές παγκόσμιες δυνάμεις στη πορεία της Ιστορίας.Μία από αυτές και η Ρωσία, που ακόμα και σήμερα δεν έχει εγκαταλείψει το τσαρικό και σοβιετικό όνειρο της εξόδου στις θερμές θάλασσες.

Οι διαφωνίες εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η αβεβαιότητα που κυριαρχεί στο ΝΑΤΟ διευκολύνει την αύξηση της ρωσικής εμπλοκής στα Βαλκάνια κάνοντας πολλούς να αναρωτηθούν αν τα εδάφη τους θα αποτελέσουν το επόμενο θέατρο της μάχης της Ρωσίας εναντίον της Δύσης.

Τα Βαλκάνια αποτελούν περιοχή υψίστης σημασίας για την εθνική ασφάλεια της χώρας του Βλαντιμίρ Πούτιν και τους ενεργειακούς σχεδιασμούς του Κρεμλίνου.

Γι’ αυτό και η Ρωσία διατηρεί υπόγεια ή ανοικτή εμπλοκή σε εκλογές όπως οι βουλευτικές στην ΠΓΔΜ και οι προεδρικές σε Βουλγαρία και Μολδαβία, ή σε πραξικοπήματα.Όπως αυτό στο Μαυροβούνιο ή στην ενίσχυση φιλορωσικών ακροδεξιών οργανώσεων και κινημάτων. 

Για τη Ρωσία, εξάλλου, ο δρόμος προς την απόκτηση του στάτους της μεγάλης δύναμης στο παγκόσμιο σκηνικό. Περνάει από τα Βαλκάνια, γι’ αυτό και θα επιδιώξει στις τρέχουσες ανησυχητικές εξελίξεις στην περιοχή να παίξει ρόλο ρυθμιστή.

Ώστε αφενός να ανακτήσει τη δική της επιρροή στην περιοχή, και αφετέρου να αποτρέψει την «προέλαση» της Δύσης (Ε.Ε. – ΝΑΤΟ) στα εδάφη της.

Σημαντικός παράγοντας άσκησης της παραπάνω ρωσικής εξωτερικής πολιτικής στα Βαλκάνια, αποτελεί φυσικά η Ενέργεια, αφού η ρωσικών συμφερόντων εταιρίες Gazprom Neft, Lukoil Neftochim και Zarubezhneft ελέγχουν μεγάλο μέρος της στα Βαλκάνια.

Ειδικά στη Βουλγαρία και τη Σερβία, και παραμένει σχεδόν μονοπωλιακός πάροχος ενέργειας στις περισσότερες βαλκανικές περιοχές πλην της Ελλάδας, της Ρουμανίας και της Κροατίας. Το παιχνίδι των αγωγών, εξάλλου, παραμένει σε πλήρη εξέλιξη.

Η Τουρκία και η Μεγάλη Αλβανία – Τα σχέδια της Άγκυρας

 φρενάρουν τα εσωτερικά της προβλήματα

Μεγάλα σχέδια, φρούδες ελπίδες. Η επιστροφή των Τούρκων στα Βαλκάνια και η πλήρης υποταγή των κρατών της περιοχής στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι το σχέδιο που εμπλέκεται με τον αλβανικό εθνικισμό και τη δημιουργία της «Μεγάλης Αλβανίας».

Όπως αναφέρουν Σέρβοι ειδικοί αναλυτές, υπάρχει τουρκικό σχέδιο που αφορά την «εξύψωση» του αλβανικού εθνικισμού στα Βαλκάνια, με στόχο την επιβολή με τη βία της υποταγής της Σερβίας και την υπαγωγή της στα κράτη-δορυφόρους της νέας οθωμανικής αυτοκρατορίας που ετοιμάζεται στα Βαλκάνια.

Ωστόσο, η δημιουργία της «Μεγάλης Αλβανίας» που δρομολογούν αυτή τη στιγμή ο Χασίμ Θάτσι, ο Έντι Ράμα και ο Ιονούζ Μουσλιού προσκρούει στα πολλά προβλήματα που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή η γειτονική χώρα του Τούρκου προέδρου.

Με απλά λόγια, όπως εξηγεί ο Ερντογάν Σέπολι, ειδικός σε θέματα Τουρκίας και Βαλκανίων, ανέκαθεν οι τουρκικοί Θεσμοί, ο στρατός και η γραφειοκρατία της χώρας, σχετίζονταν με τα Βαλκάνια, γιατί τα θεωρούσαν ως ένα μονοπάτι προς την Ευρώπη.

Ο Ερντογάν επιθυμεί την αύξηση της τουρκικής εμπλοκής στα Βαλκάνια, προκειμένου να είναι σε θέση να εκβιάζει την Ευρώπη κατά το δοκούν, κρατώντας στα χέρια του την πόρτα της πίσω αυλής της.

Ωστόσο, σύμφωνα με τον προαναφερθέντα, πρόκειται για έναν ανέφικτο στόχο, καθώς ο Τούρκος πρόεδρος έχει μεν πολιτική επιρροή στο Κόσοβο, την Αλβανία και τη Βοσνία, είναι η χώρα του σημαντικός περιφερειακός παίκτης.

Μόνο όμως μέχρι του σημείου που οι πολιτικές της ταυτίζονται με τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γιατί για τις βαλκανικές χώρες η ένταξη στην Ε.Ε. παραμένει ο βασικός στόχος τους. Για πολλά χρόνια αυτός ήταν και ο στόχος της Τουρκίας.

Όσο όμως η κυβέρνηση της Άγκυρας απομακρύνεται από αυτόν, όπως κάνει τελευταία, τόσο η δύναμή της στα Βαλκάνια θα φθίνει, και ας έχει προσδεθεί για την ώρα στο ρωσικό άρμα.